1,831 total views,  1 views today

ΓΕΛΑΝΘΙΩΤΕΣ ΣΤΟ ΠΛΕΥΡΟ ΤΟΥ ΠΛΑΣΤΗΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΜΙΚΡΑΣΑΙΑΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ 1919-1922

   Στο Μικρασιατικό πόλεμο και στο πλευρό του συμπατριώτη μας Συνταγματάρχη «Μαύρου Καβαλάρη», Νικολάου Πλαστήρα, πολέμησαν γενναία πολλοί συγχωριανοί μας, Γελανθιώτες. Πολλοί απ΄ αυτούς έπεσαν ηρωϊκά μαχόμενοι. Ο Παναγιώτης Ι. Πάνου από το Μαυρομμάτι δημοσίευσε την Κυριακή 22 Ιουλίου 2012, στον Πρωϊνό Τύπο της Καρδίτσας τις αναμνήσεις του από τον Μικρασιατικό πόλεμο. Σε κάποιο σημείο έγραφε: «Αφού προχωρούσαμε μετά δυσκολίας σε μια πλαγιά όπισθεν του Αϊδινίου, φθάνω σε ένα πλάϊ το οποίο βάζονταν από εχθρικό πολυβόλο. Βλέπω έναν τραυματιοφορέα να φυλάει έναν τραυματία βαριά, εκείνη τη στιγμή όπως ήταν κάτω τον έπιασα από το λαιμό, τον γύρισα για να τον αναγνωρίσω και τον γνώρισα, ήταν ο Δημήτριος Χαντούμης από τη Γελάνθη. Τον είδα έβγαζε μαύρο αίμα από το στόμα και τη μύτη του. Ήταν νεκρός!».

Στον καταστροφικό αυτό πόλεμο έπεσαν νεκροί συνολικά 10 Γελανθιώτες και 3 τραυματίστηκαν. Ο Κων/νος Λύτρας, όπως μας διηγήθηκε ο γιος του Χαράλαμπος αιχμαλωτίστηκε και ύστερα από πέντε χρόνια αιχμαλωσίας του αφέθηκε ελεύθερος. Οι επιζώντες αυτού του πολέμου, όλοι τους, διηγούνταν τα ηρωικά κατορθώματα του 5/42 Συντάγματος στο οποίο υπηρέτησαν. Ο  Γεώργιος Κων. Τρίμμης, γνωστός με το όνομα μπαρμπα-Γιώργος Κατσάνος,  διηγούνταν με κάθε λεπτομέρεια τις μάχες που έδωσαν στο πλευρό του «Μαύρου Καβαλάρη» Νικολάου Πλαστήρα, στο Εσκί-Σεχίρ, Αφιόν_Καραχισάρ, Σαγγάριο και αλλού. Με δάκρυα στα μάτια και πόνο ψυχής περιέγραφε  όλη την τραγωδία της υποχώρησης και το δράμα της καταστροφής που έζησε ο Ελληνικός Στρατός και ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας. Όλοι τους θαύμαζαν το θάρρος, τη γενναιότητα και οξυδέρκεια του Νικολάου Πλαστήρα. 

ΓΕΛΑΝΘΙΩΤΕΣ ΠΟΥ ΕΛΑΒΑΝ ΜΕΡΟΣ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ (ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ) 1919-1922 ΣΤΟ ΠΛΕΥΡΟ ΤΟΥ “ΜΑΥΡΟΥ ΚΑΒΑΛΑΡΗ”, ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΠΛΑΣΤΗΡΑ

A/A	ΕΠΩΝΥΜΟ	ΟΝΟΜΑ	ΟΝΟΜΑ ΠΑΤΡΟΣ	ΟΝΟΜΑ         ΜΗΤΡΟΣ	ΕΤΟΣ ΓΕΝ/ΣΗΣ	ΕΛΑ ΜΕΡ	ΕΠΕΣΕ ΜΑΧ/ΝΟΣ
1	ΚΩΣΤΟΥΛΑΣ	ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ	ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ		1882	NAI	ΕΠΕΣΕ
2	ΤΡΙΜΜΗΣ	ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ	ΚΩΣΤΑΣ	ΚΑΝΕΛΙΑ	1890	ΝΑΙ
3	ΚΑΚΑΜΗΣ	ΛΑΜΠΡΟΣ	ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ		1891	ΝΑΙ
4	ΚΑΛΑΜΠΟΚΑΣ	ΚΩΣΤΑΣ	ΝΙΚΟΛΑΟΣ	ΕΥΣΤΑΘΙΑ	1891	NAI
5	ΚΟΥΤΕΛΑΣ	ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ	ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ		1891
6	ΚΩΣΤΟΥΛΑΣ	ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ	ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ	ΕΛΕΝΗ	1891	NAI
7	ΠΑΛΗΟΠΟΥΛΟΣ	ΘΩΜΑΣ	ΓΕΩΡΓΙΟΣ	ΛΑΜΠΡΙΝΗ	1891
8	ΠΑΠΑΠΟΣΤΟΛΟΥ	ΝΙΚΟΛΑΟΣ	ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ		1891	NAI
9	ΤΡΙΜΜΗΣ	ΓΕΩΡΓΙΟΣ	ΧΡΗΣΤΟΣ		1891
10	ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ	ΝΙΚΟΛΑΟΣ	ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ	ΕΛΕΝΗ	1892
11	ΤΡΙΜΜΗΣ	ΓΕΩΡΓΙΟΣ	ΚΩΝ/ΝΟΣ	ΚΑΝΕΛΙΑ	1892	NAI
12	ΓΚΟΥΜΑΣ	ΓΕΩΡΓΙΟΣ	ΙΩΑΝΝΗΣ	ΒΑΓΓΕΛΗ	1894
13	ΚΑΛΑΜΠΟΚΑΣ	ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ	ΝΙΚΟΛΑΟΣ	ΕΥΣΤΑΘΙΑ	1894
14	ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ	ΧΡΗΣΤΟΣ	ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ		1895
15	ΤΣΙΟΜΑΛΟΣ	ΣΤΕΦΑΝΟΣ	ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ	ΣΟΦΙΑ	1895	NAI	ΕΠΕΣΕ
16	ΑΝΔΡΕΟΥ	ΧΡΗΣΤΟΣ	ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ		1896	ΝΑΙ
17	ΚΩΣΤΟΥΛΑΣ	ΑΧΙΛΛΕΥΣ	ΚΩΝ/ΝΟΣ	ΚΑΛΛΙΟΠΗ	1896
18	ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ	ΛΑΜΠΡΟΣ	ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ	ΒΑΓΓΕΛΗ	1897	NAI
19	ΑΝΔΡΕΟΥ	ΝΙΚΟΛΑΟΣ	ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ		1897	NAI	ΕΠΕΣΕ
20	ΓΚΟΥΜΑΣ	ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ	ΙΩΑΝΝΗΣ		1897	NAI	ΕΠΕΣΕ
21	ΓΚΟΥΜΑΣ	ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ	ΧΡΗΣΤΟΣ		1897
22	ΚΑΛΑΜΠΟΚΑΣ	ΧΡΗΣΤΟΣ	ΓΕΩΡΓΙΟΣ	ΒΑΣΙΛΙΚΗ	1897	NAI	ΤΡΑΥΜΑΤ
23	ΠΛΙΑΤΣΙΚΑΣ	ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ	ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ		1897	NAI	ΕΠΕΣΕ
24	ΤΡΙΜΜΗΣ	ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ	ΝΙΚΟΛΑΟΣ	ΕΛΕΝΗ	1897	NAI	ΤΡΑΥΜΑΤ
25	ΚΟΥΤΕΛΑΣ	ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ	ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ		1898	NAI;
26	ΚΩΣΤΟΥΛΑΣ	ΠΑΝΤΕΛΗΣ	ΚΩΣΤΑΣ	ΚΑΛΛΙΟΠΗ	1898
27	ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ	ΗΛΙΑΣ	ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ	ΕΛΕΝΗ	1898	ΝΑΙ	ΕΠΕΣΕ
28	ΜΠΑΝΤΗΣ	ΝΙΚΟΛΑΟΣ	ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ	(ΑΓΝΩΣΤΗ)	1898	ΝΑΙ	ΤΡΑΥΜΑΤ
29	ΜΠΑΝΤΗΣ	ΓΕΩΡΓΙΟΣ	ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ	ΑΙΚΑΤΕΡΙΝ	1898	OXI
30	ΤΡΙΜΜΗΣ	ΑΛΕΞΑΝΔΡ	ΚΩΝ/ΝΟΣ	ΚΑΝΕΛΙΑ	1898	ΝΑΙ
31	ΤΡΙΜΜΗΣ	ΘΩΜΑΣ	ΝΙΚΟΛΑΟΣ	ΕΛΕΝΗ	1898	ΝΑΙ
32	ΧΑΝΤΟΥΜΗΣ	ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ	ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ	ΕΛΕΝΗ	1898	ΝΑΙ	ΕΠΕΣΕ
33	ΓΚΟΥΜΑΣ	ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ	ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ		1900
34	ΚΟΥΤΕΛΑΣ	ΚΩΣΤΑΣ	ΙΩΑΝΝΗΣ	ΕΥΣΤΑΘΙΑ	1900	NAI
35	ΚΩΣΤΟΥΛΑΣ	ΝΙΚΟΛΑΟΣ	ΓΕΩΡΓΙΟΣ	ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ	1900	ΝΑΙ
36	ΜΑΝΙΚΑΣ	ΧΡΗΣΤΟΣ	ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ	ΛΑΜΠΡΙΝΗ	1900	ΝΑΙ
37	ΤΣΙΟΜΑΛΟΣ	ΚΩΣΤΑΣ	ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ	ΣΟΦΙΑ	1900
38	ΑΝΔΡΕΑΚΗΣ	ΛΑΜΠΡΟΣ	ΣΤΕΦΑΝΟΣ	ΑΓΟΡΙΤΣΑ	1901
39	ΓΑΚΙΑΣ	ΛΑΜΠΡΟΣ	ΑΡΧΟΝΤΗΣ		1901	NAI	ΕΠΕΣΕ
40	ΜΑΝΙΚΑΣ	ΑΧΙΛΛΕΥΣ	ΓΕΩΡΓΙΟΣ	ΟΛΥΜΠΙΑ	1901
41	ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ	ΓΕΩΡΓΙΟΣ	ΝΙΚΟΛΑΟΣ	ΧΡΥΣΟΥΛΑ	1901	NAI	ΕΠΕΣΕ
42	ΣΒΟΛΟΣ	ΓΕΩΡΓΙΟΣ	ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ		1901
43	ΑΡΓΥΡΑΚΗΣ	ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ	ΙΩΑΝΝΗΣ	ΛΑΜΠΡΙΝΗ	1902
44	ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ	ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ	ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ	ΕΛΕΝΗ	1902
45	ΚΟΥΤΕΛΑΣ	ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ	ΙΩΑΝΝΗΣ	ΕΥΣΤΑΘΙΑ	1903	NAI	ΕΠΕΣΕ
46	ΚΩΣΤΟΥΛΑΣ	ΓΕΩΡΓΙΟΣ	ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ	ΕΛΕΝΗ	1903
47	ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ	ΜΙΧΑΗΛ	ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ	ΔΕΣΠΟΙΝΑ	1903
48	ΤΡΙΜΜΗΣ	ΓΕΩΡΓΙΟΣ	ΝΙΚΟΛΑΟΣ	ΕΛΕΝΗ	1903
50	ΧΑΣΙΩΤΗΣ	ΚΩΝ/ΝΟΣ	ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ	ΕΛΕΝΗ	1903
51	ΛΥΤΡΑΣ	ΚΩΝ/ΝΟΣ				ΝΑΙ	ΑΙΧΜ
51	ΔΡΑΓΟΥΤΣΟΣ	ΑΝΤΩΝΗΣ				NAI
52	ΜΑΝΗΣ	ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ				NAI
53	ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ	ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ				ΝΑΙ
54	ΚΟΚΚΑΛΗΣ	ΚΩΝ/ΝΟΣ	ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ			ΝΑΙ
	Με το σπαθί σου	χάραξες	ήσουν και θα	΄σαι ένδοξος
	την ένδοξη ιστορία		Ελλάδς το καμάρι
	για της πατρίδας	την τιμή	ήσουν και θα	΄σαι ένδοξος
	μες στη Μικρά	Ασία	ό Μαύρος Καβα	λάρης

ΙΣΤΟΡΙΚΑ  ΓΕΓΟΝΟΤΑ  ΤΗΣ  ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗΣ   ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ  (1919-1922) 

     Στο σημείο αυτό, μια και αναφερθήκαμε στη συμμετοχή των συγχωριανών μας στον πόλεμο της Μικράς Ασίας, κρίνουμε σκόπιμο να αναφέρουμε-αναδημοσιεύσουμε, συνοπτικά, τα ιστορικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν κατά την περίοδο της Μικρασιατικής Εκστρατείας 1919-1922, όπως ακριβώς τα έζησε και περιέγραψε στο βιβλίο «ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΛΑΣΤΗΡΑΣ ΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ 1909-1945», Εκδόσεις Α. Γαλατιανού, Αριστοτέλους 30 Θεσ/νίκη, ο Ιωάννης Αναστ. Πεπονής, υπασπιστής-γραμματέας του «Μαύρου Καβαλάρη», Νικολάου Πλαστήρα.

   Όπως είναι γνωστό, αμέσως μετά τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου πολέμου (1918) οι νικήτριες δυνάμεις, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, συνήλθαν σε Σύνοδο Ειρήνης στο Παρίσι όπου ύστερα από συμφωνία της Αγγλίας και της Γαλλίας αποφασίστηκε να βοηθήσουν την Ελλάδα στον πόλεμο κατά της Τουρκίας. Έτσι η 1^η μεραρχία του Ελληνικού στρατού αποβιβάστηκε στις 2 Μαϊου του 1919 στη Σμύρνη με σκοπό να δημιουργήσει ελληνική διοίκηση και να προστατεύσει τους χριστιανικούς πληθυσμούς. Τα ελληνικά στρατεύματα έτυχαν θερμής υποδοχής από τους κατοίκους της Σμύρνης, θεωρώντας τα ως προμήνυμα για την παραχώρηση της πόλης στην Ελλάδα. Στη συνέχεια, το Μάρτιο του 1920, το ελληνικό στρατηγείο μεταφέρθηκε από τη Θεσσαλονίκη στη Σμύρνη.

    Τον Αύγουστο του 1920, με ενέργειες του  Ελευθέριου Βενιζέλου υπογράφηκε τελικά η συνθήκη των Σεβρών σύμφωνα με την οποία,  γινόταν η οριστική παραχώρηση όλης της Θράκης, σχεδόν μέχρι την Κωνσταντινούπολη, καθώς και η παραχώρηση της διοίκησης της περιοχής της Σμύρνης για 5 χρόνια στην Ελλάδα με το δικαίωμα ενσωμάτωσής της μετά από δημοψήφισμα.  Μέχρι τις 10 Αυγούστου θα ακολουθούσε και η προσάρτηση της Ανατολικής Θράκης καθώς και των νησιών του Αιγαίου.

   Την Άνοιξη του 1921, ο Ελληνικός στρατός, ύστερα από στρατιωτικό συμβούλιο και με την συγκατάθεση των Μεγάλων δυνάμεων, αποφάσισε προέλαση προς την Άγκυρα.

    Στην εκστρατεία αυτή έλαβε ενεργό μέρος και το 5/42 Σύνταγμα ευζώνων με διοικητή τον συμπατριώτη μας Συνταγματάρχη Νικόλαο Πλαστήρα. Ο Πλαστήρας καθ΄ όλη τη διάρκεια του πολέμου, συνήθιζε ο ίδιος να αναλαμβάνει τα πιο δύσκολα σημεία στη μάχη. Πρωταγωνιστής σε αμέτρητες μάχες πολεμούσε πάντα στην πρώτη γραμμή του πυρός. Οι Τούρκοι από την πρώτη στιγμή αναγνώρισαν τις πολεμικές του ικανότητες. Ο φόβος τους προς αυτόν τους έκανε να τον ονομάσουν Καρά Πιπέρ δηλ. μαύρο, καφτερό πιπέρι, ενώ ταυτόχρονα λόγω του μελαμψού του χρώματος τον φώναζαν «Μαύρο Καβαλάρη», το δε Σύνταγμά του το οποίο και έτρεμαν το ονόμασαν Σαϊτάν Ασκέρ δηλ. Ασκέρι του Διαβόλου. Το Σύνταγμα των Ευζώνων, με την καθοδήγηση, το κοφτερό μυαλό, το αετίσιο μάτι και τη στρατιωτική οξυδέρκεια-αντίληψη του Πλαστήρα κατατρόμαξε τους Τούρκους και κέρδισε πολλές νικηφόρες μάχες. Έφτασε νικώντας μέχρι το Καλέ-Γρότσο, πέρα από το Σαγγάριο ποταμό. Κατέλαβε καίρια στρατηγικά σημεία στο Εσκί-Σεχίρ, Αφιόν-Καραχισάρ και αλλού. Έφτασε στην κορυφή της Δόξας του, 50 χιλιόμετρα έξω από την Άγκυρα. Ως αληθινός πατέρας φρόντιζε ο Πλαστήρας τους στρατιώτες  του. Τους έβλεπε σα δικά του παιδιά και σε αντάλλαγμα αυτού κέρδισε την αιώνια πίστη τους. Δεν υπήρχε φαντάρος που να ακούει το όνομά του και να μη γεμίζει από δέος. Δεν ήταν λίγες οι φορές όπου το βράδυ πήγαινε  στο σκοπό στρατιώτη και του έλεγε πατρικά: «Άϊντε, παιδί μου, πήγαινε να κοιμηθείς λίγο, να ξεκουραστείς, θα φυλάξω εγώ σκοπός, αύριο μας περιμένει σκληρή δουλειά», και οι τσολιάδες του έλεγαν μεταξύ τους: «Ωρέ αυτός δεν είναι Συνταγματάρχης, αυτός είναι πατέρας μας και ακόμα κατ΄ παραπαν΄…»

    Με το πέρασμα του χρόνου η εκστρατεία εξελίχθηκε οικονομικά δυσβάσταχτη για το Ελληνικό κράτος αφού κόστιζε 8.000.000 δραχμές την ημέρα. Ο Κεμάλ Ατατούρκ ως αρχιστράτηγος του τουρκικού στρατού με μυστική συμφωνία με τους Γάλλους  ακύρωσε τη Συνθήκη των Σεβρών, ενώ παράλληλα οι Γάλλοι εγκατέλειψαν την Κιλικία  αφήνοντας άφθονο πολεμικό υλικό στα χέρια των Τούρκων. Στις 5 Απριλίου η Ιταλία εκκένωσε την περιοχή της Εφέσου, την οποία και κατέλαβε ο ελληνικός στρατός. Η προέλαση του ελληνικού στρατού τερματίστηκε στην ατυχή Μάχη στο Σαγγάριο τον Αύγουστο του 1921. Ακολούθησε στασιμότητα για περίπου ένα χρόνο, η οποία έφθειρε το ηθικό του στρατεύματος και αντίθετα έδωσε χρόνο στον Κεμάλ να αναδιοργανωθεί.

    Ο κύριος όγκος των δυνάμεων του Ελληνικού στρατού είχε συγκεντρωθεί τώρα στο Αφιόν Καραχισάρ. Οι ανώτεροι αξιωματικοί πίστευαν ότι ελέγχοντας το Αφιόν Καραχισάρ μπορούσαν να ανακόψουν την τροφοδοσία του τουρκικού στρατού.

     Το πρωί της 13ης Αυγούστου ο τουρκικός στρατός με αρχηγό τον Κεμάλ επιτέθηκε στις ελληνικές δυνάμεις στο Αφιόν-Καραχισάρ. Το τουρκικό πυροβολικό σε συνεργασία με το ιππικό συνέτριψαν σε ελάχιστο χρόνο την 1η & 4η μεραρχία του στρατού μας. Οι ενισχύσεις δεν κατάφεραν να φτάσουν σύντομα, λόγω της ανασφάλειας που υπήρχε στο στράτευμα αφού η κατάλυση του νότιου μετώπου είχε ήδη διαδοθεί. Παράλληλα η διακοπή κάθε μορφής επικοινωνίας, δηλαδή τηλεφώνου και τηλεγράφου, παγίδευσε τον ελληνικό στρατό σε μια εξ ολοκλήρου εχθρική περιοχή.

    Δύο μέρες αργότερα ο ελληνικός στρατός είχε αυτοκαταστραφεί. Στις 17 Αυγούστου ο στρατός του Νικολάου Τρικούπη περικυκλώθηκε από τους Τούρκους και σταδιακά διασπάστηκε με αποτέλεσμα στις 20 Αυγούστου ο Τρικούπης και η φάλαγγα του, η οποία συμπεριλάμβανε δύο στρατηγούς διοικητές Σωμάτων, ένα μέραρχο, 190 αξιωματικούς και 4.500 οπλίτες, να παραδοθούν. Στις 24 Αυγούστου έφτασε με όλα τους τα πολεμοφόδια στην Προύσα και συνέχισε την πορεία του προς τα παράλια. Βέβαια υπήρξαν περιστατικά διάλυσης, όπως η αποκοπή και η αιχμαλώτιση της 11ης μεραρχίας από τους Τούρκους.

                                        Στις 5 Σεπτεμβρίου τα τελευταία τμήματα του Γ’ Σώματος Στρατού εγκατέλειψαν την Μικρά Ασία από το λιμάνι της Αρτάκης αφήνοντας τους ανυπεράσπιστους Μικρασιάτες στο έλεος των Τούρκων.

    Πρόσφυγες και εξαθλιωμένοι στρατιώτες με το ηθικό τους καταρρακωμένο συρρέουν στη Σμύρνη. Όλοι οι δρόμοι της Σμύρνης γέμισαν από πρόσφυγες και στρατιώτες που είχαν έρθει από το μέτωπο. Στην προκυμαία επικρατεί το αδιαχώρητο.  Όλοι τους προσπαθούσαν να εγκαταλείψουν την πόλη με πλοία. Ο Τουρκικός στρατός επιδόθηκε σε σφαγές, λεηλασίες, βιασμούς και κάθε είδους βιαιοπραγίες. Ο Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος λιντσαρίστηκε από τον τουρκικό  όχλο, βασανίστηκε άγρια και τέλος δολοφονήθηκε. Εκατοντάδες ιερείς σφαγιάστηκαν από τους Τούρκους. Τους άνδρες τους σκότωναν Οι νεαρές κοπέλες ήταν ο στόχος τους, τις άρπαζαν τις βίαζαν, τις ατίμαζαν. Οι κοπέλες μεταμφιέζονταν σε γριές για να σώσουν την τιμή τους. Στις 31 Σεπτεμβρίου του 1922, όλη η Σμύρνη παραδόθηκε στις φλόγες. Τούρκοι στρατιώτες ήταν παρατεταγμένοι σε στρατηγικά σημεία της πόλης και σκότωναν όσους χριστιανούς προσπαθούσαν να γλιτώσουν από τις φλόγες. Όλοι οι δρόμοι και η θάλασσα της Σμύρνης γέμισαν με άψυχα κουφάρια Ελλήνων και Αρμενίων, 43.000 ελληνικά σπίτια καταστράφηκαν, 5.000 καταστήματα παραδόθηκαν στις φλόγες, το σύνολο σχεδόν των Ορθοδόξων εκκλησιών, σχολείων και ιδρυμάτων.

   Αξίζει να σημειώσουμε ότι, ενώ το μέτωπο κατέρρεε και όλοι σχεδόν οι μεγάλοι αξιωματούχοι του Ελληνικού στρατού το έβαλαν στα πόδια για να γλιτώσουν τον εαυτούλη τους, μόνο ο Νικόλαος Πλαστήρας στάθηκε στο ύψος του έντιμου αξιωματικού. Διατηρούσε το 5/42 Σύνταγμά του όχι μόνο πειθαρχημένο και συνταγμένο, ικανό να αντιμετωπίσει επίθεση του εχθρού, αλλά έτοιμο κιόλα να αναλάβει αυτό επίθεση και να διεκδικήσει τη νίκη. Με αμείωτη την ορμητικότητα της ιδιοσυγκρασίας  του, με καρφωμένη τη σκέψη του στο καθήκον, με το στοργικό του ενδιαφέρον για τους αξιωματικούς του και για τους τσολιάδες του, σκεφτόταν και αποφάσιζε σαν ξεχωριστός μέσα στους ξεχωριστούς Στρατηγός. Πάντοτε καθ΄ όλη την υποχώρηση ο Πλαστήρας, ο Καραπιπέρης για τους Τούρκους, βρισκόταν στην κεφαλή της φάλαγγας, έτοιμος να αιφνιδιάσει, να διασπάσει τον εχθρό και να διαβεί. Τις περισσότερες φορές, με το Σύνταγμά του και με στρατιώτες που μάζεψε από διαλυμένες μονάδες, έμεινε οπισθοφυλακή και αντιμετώπιζε με γενναιότητα τις επιθέσεις του εχθρού και με τις τελευταίες του μάχες που έδωσε στο Οσάκ,  κοντά στη Σμύρνη, στα Βουρλά και στο Τσεσμέ έδωσε την ευκαιρία στο διαλυμένο στρατό και σε χιλιάδες πρόσφυγες να διασωθούν και να διαφύγουν στην Ελλάδα.

    Συνολικά η μικρασιατική εκστρατεία είχε ως αποτέλεσμα 25.000 νεκρούς και τραυματίες στρατιώτες από ελληνικής πλευράς. Πάνω από 1.500.000 Έλληνες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες των προγόνων τους και να έρθουν σαν πρόσφυγες στην Ελλάδα, αφήνοντας πίσω τους πάνω από 600.000 νεκρούς.

   Ο Νικόλαος Πλαστήρας ήταν δεινός Συνταγματάρχης του Ελληνικού Στρατού κατά την Μικρασιατική εκστρατεία (1919-1922). Θεωρείται ότι ήταν ικανότατος στρατιωτικός, τίμιος πολιτικός και υπόδειγμα ανθρώπου που αγαπήθηκε πολύ από το λαό, κυρίως δε, από τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας οι οποίοι τον θεωρούσαν σωτήρα τους και βάπτιζαν τα παιδιά τους με το όνομά του. Μεταφέρουμε μερικά από τα πολλά αξιόλογα συμβάντα της ζωής του, τα οποία τον χαρακτηρίζουν και τον καθιστούν πρότυπο, παράδειγμα προς μίμηση όχι μόνο για τους σημερινούς αλλά και για τους παλιότερους.

                                                                                                                  Πρώτα απ΄ όλα τα γεγονότα που τον χαρακτήρισαν ήταν η διακριτική προσφορά του μισθού του σε φτωχούς, και ορφανά παιδιά, η άρνησή του να «βολέψει» από την θέση του τον άνεργο αδερφό του και το ότι πέθανε και ο ίδιος χωρίς ποτέ να αποκτήσει περιουσιακά στοιχεία.

    Όταν ήταν άρρωστος του πρότειναν να του βάλουν ένα τηλέφωνο δίπλα στο κρεβάτι αλλά αυτός αρνήθηκε λέγοντας: «Μα τι λέτε; Η Ελλάδα πένεται και εμένα θα μου βάλετε τηλέφωνο;»

    Πολλές φορές με τρόπο έστελνε και αγόραζαν ψωμί, ελιές και λίγη φέτα. Τότε οι γύρω του, του υπενθύμιζαν ότι είχε ανάγκη καλύτερου φαγητού λόγω της αρρώστιας κι εκείνος με απλότητα τους απαντούσε: «Τι κάνω; Σκάβω για να καλοτρώγω;»

  Όταν κάποτε ο στενός του φίλος Γιάννης Μοάτσος του ανήγγειλε ότι εξασφάλισε τη συγκατάθεση του διοικητή τράπεζας να του χορηγηθεί δάνειο με ευνοϊκούς όρους για να αγοράσει σπίτι και να μην περιφέρεται εδώ κι εκεί σε ενοικιαζόμενα δωμάτια, εισέπραξε την αντίδραση: «Άντε ρε Γιάννη, με τι μούτρα ρε θα βγω στο δρόμο, αν μαυευτεί πως εγώ πήρα δάνειο για σπίτι; Όλοι θα αναρωτιούνται: Πού βρίσκει ο Πλαστήρας τα χρήματα και πληρώνει τις δόσεις του δανείου;» Έσκισε το έντυπο στα τέσσερα και το πέταξε. Ο Δημήτρης Λαμπράκης «δώρισε» κάποια στιγμή στον Πλαστήρα ένα ωραίο χρυσό στυλό κι αφού ο στρατηγός κάλεσε το φίλο του Ανδρέα του λέει:

— Εγώ δεν βάζω χρυσές υπογραφές. Μου φτάνει το στυλοδάκι μου. Νατο στείλεις πίσω.»

—Μα θα προσβληθεί.

—Δεν πειράζει. Ας μου κόψει το νερό από το κτήμα. Δεν θέλω δώρα Ανδρέα, γιατί τα δώρα φέρνουν και αντίδωρα!»

  Το 1952, κατάκοιτος από την αρρώστια που τον βασάνιζε ο πρωθυπουργός  Πλαστήρας, δέχθηκε στο λιτό ενοικιαζόμενο διαμέρισμά του την επίσκεψη της Βασίλισσας Φρειδερίκης. Εξεπλάγη η Βασίλισσα όταν είδε τον Πρωθυπουργό να χρησιμοποιεί ράντζο για τον ύπνο του, και τον ρώτησε με οικειότητα: «Νίκο, γιατί το κάνεις αυτό;» και η απάντηση ήρθε αφοπλιστική. «Συνήθισα, Μεγαλειοτάτη, το ράντζο από το στρατό και δεν μπορώ να το αποχωριστώ».

  Ο Στρατηγός Νικόλαος Σαμψών, φίλος του Πλαστήρα, σε επιστολή του περιγράφει το παρακάτω:

  ” Όταν πέθανε ο Πλαστήρας, δεν άφησε πίσω του σπίτι, ακίνητα ή καταθέσεις σε τράπεζες. Η κληρονομιά που άφησε στην ορφανή προσφυγοπούλα ψυχοκόρη του, ήταν 216 δραχμές, ένα δεκαδόλαρο και μια λακωνική προφορική διαθήκη: «Ο Λ Α   Γ Ι Α   Τ Η Ν   Ε Λ Λ Α Δ Α». Βρέθηκε επίσης στα ατομικά του είδη ένα χρεωστικό του Στρατού Σώμα Υλικού Πολέμου (108) για ένα κρεβάτι που είχε χάσει κατά την διάρκεια των επιχειρήσεων στη Μικρά Ασία και 8 δραχμές με σημείωση να δοθούν στο Δημόσιο για την αξία του κρεβατιού, ώστε να μην χρωστάει στην Πατρίδα». Όπως λέει ο λαός μας, «Πέθανε στην ψάθα», το νεκρικό του κοστούμι το αγόρασε ο φίλος του Διονύσης Καρρέρ γιατί ο ίδιος τον μισθό του τον πρόσφερε διακριτικά σε απόρους και ορφανά παιδιά, ο δε γιατρός, που ήταν παρών και υπέγραψε το σχετικό πιστοποιητικό θανάτου, μέτρησε στο ταλαιπωρημένο κορμί του: 27 σπαθιές και 9 σημάδια από βλήματα.   Αυτά ήταν παράσημά του που έλαβε τα πεδία των μαχών. “

 ΣΤΟ ΜΑΥΡΟ ΚΑΒΑΛΑΡΗ

         Με το σπαθί σου χάραξες                 Ήσουν και θα ΄σαι ένδοξος                                                την ένδοξη ιστορία                            Ελλάδας το καμάρι                                                                            για της Πατρίδας την τιμή                 ήσουν και θα ΄σαι ένδοξος                                                                μες τη Μικρά Ασία                          ο ΜΑΥΡΟΣ ΚΑΒΑΛΑΡΗΣ

  ΠΗΓΗ: α) Αποσπάσματα από το βιβλίο “NΙΚΟΛΑΟΣ ΠΛΑΣΤΗΡΑΣ ΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ 1909-1945” Του Ι. Α. Πεπονή, Εκδόσεις Α. Γαλατιανού, Αριστοτέλους 30 Θεσ/νίκη.  β) http://www.votegreece.gr/  γ) Εφημερίδα, “Πρωϊνός Τύπος Καρδίτσας”.