8,331 total views, 3 views today
ΔΙΩΡΟΦΑ ΣΠΙΤΙΑ
Τα σπίτια των πιο εύπορων οικογενειών ήταν διώροφα με πάτωμα από σανίδια, κτισμένα κι αυτά με πλιθιά και πολύ σπάνια με πέτρες. Τα διώροφα σπίτια είχαν δυο δωμάτια στο κατώγι και άλλα δυο
Το ανακαινισμένο σπίτι του Λάμπρου Στ-Γ. Ανδρέου. (Αρχείο Γ. Απ. Μπαντή)
στο ανώγι. Τόσο τα δωμάτια του κατωγιού όσο και του ανωγείου
Το παλιό πέτρινο σπίτι του Δημητρίου Αθ. Μπαντή από το 1925 περίπου, (Φωτο Γεωργ. Β. Παπαϊωάννου-Μοντάζ Γεωργ. Μπαντή)
χωρίζονταν με σάλα (διάδρομο). Και τα τέσσερα δωμάτια είχαν μπουχαρί (τζάκι) για θέρμανση. Στη σάλα του ανωγείου υπήρχε ένα μικρό δωμάτιο όπου έμειναν οι γέροντες γονείς. Σε τέτοια σπίτια έμειναν συνήθως οι οικογένειες δυο αδελφών μαζί με τους γονείς τους. Η μια οικογένεια, συνήθως του μικρότερου αδελφού, έμεινε στο κατώγι και η άλλη στο ανώγειο. Στις περισσότερες περιπτώσεις η οικογένεια του μικρότερου αδελφού είχε το Νότιο δωμάτιο του κατωγιού και το βόρειο του ανωγείου και αντίθετα.
Η επικοινωνία κατωγείου- ανωγείου γινόταν με εξωτερική ξύλινη ή πέτρινη σκάλα και σε λίγες περιπτώσεις με ξύλινη εσωτερική σκάλα. Τη δεκαετία του 1920-30, μερικές οικογένειες επέκτειναν την κατοικία τους κτίζοντας, πάνω από το δωμάτιο της σαρτάρας τους, ένα επιπλέον δωμάτιο. Τέτοια διώροφα σπίτια σαρτάρας είχαν οι Θωμάς Νικ. Τρίμμης, Ηλίας Αν. Κουτέλας, Κων. Γκαραγκούνης, Κων/νος και Χρήστος (Καυκάσιος) Τσιούμας, Μιχάλης Αθ. Μακρυγιάννης και Ευάγγελος Βασ. Χαντούμης. Την ίδια εποχή κτίστηκαν διώροφα σπίτια μακριά από τις σαρτάρες. Τέτοια σπίτια είχαν οι οικογένειες του Λάμπρου Ανδρέου, σώζεται μέχρι σήμερα και κατοικείται από τους εγγονούς του Λάμπρο και Ανδρέα Γεωρ. Ανδρέου, του Δημητρίου Χρ. Γκούμα (Λάκας), του Δημητρίου Αθ. Μπαντή, των αδελφών Ευαγγέλου και Μιχάλη Ιωαν. Αργύρη, του Βασίλη Γεωργούλα, Χρήστου Γ. Καλαμπόκα (Μπαλατσάκου), των αδελφών Γεωργίου και Λάμπρου Δημ. Αγγέλη και τέλος των Νικολάου Δημ. Μακρυγιάννη και Κων/νου Σβώλου. Τα δύο τελευταία σώζονται μέχρι σήμερα αλλά σε κακή όμως κατάσταση. Επίσης, διώροφα πλίθινα σπίτια με εξωτερική σκάλα και πέρα από σαρτάρες ή σε άλλο οικόπεδο ήταν: Του Γιάννη Οικονόμου (Νάκα), Χρυσόστομου Ν. Οικονόμου, Χρήστου Ευαγγ. Μανίκα, Γεωργίου Σβώλου (Καραβασίλη), Κων/νιάς Χας Δημητρ. Κουτέλα και Σεραφείμ Τσιούμα. Αργότερα κτίστηκαν του Βασίλη Δουμανά, Θρασύβουλου Ι. Κουτέλα (σώζεται μέχρι σήμερα) και τέλος του Γεωργ. Βασ. Γεωργούλα (σήμερα χρησιμοποιείται ως βοηθητικός χώρος από το γιο του Κώστα).
Στην κατοχή (1941-44) , έκτισαν πλίθινα διώροφα σπίτια ο Ευάγγελος Λ. Καλαμπόκας και ο παπα-Κώστας Οικονόμου. Λέγεται ότι τα σπίτια αυτά τ σχεδίασαν σε σχέδιο Ταυ (Τ) και με ξύλινη εσωτερική σκάλα, Ιταλοί μηχανικοί που παρέμειναν στο χωριό μας μετά τον πόλεμο.
Το σπίτι του Παπα-Κώστα Οικονόμου όπως το ανακαίνεσε η κόρη του Ευρυδίκη (Αρχείο Γεωργ. Μπαντή)
Το σπίτι του παπα-Κώστα ύστερα από πρόσφατη ανακαίνιση που του έγινε, κατοικείται σήμερα από την οικογένεια της κόρης του Ευρυδίκης, συζύγου Βασιλ. Αριστ. Κουτέλα. Πέτρινο διώροφο σπίτι έκτισαν, γύρω στα 1947-1950, ο Θωμάς Νικ. Τρίμμης, κατοικείται σήμερα από τον εγγονό του Παναγιώτη Βασ. Τρίμμη, και ο Λάμπρος Δημ. Αγγέλης, και αυτό κατοικείται επίσης σήμερα από τους εγγονούς του, Λάμπρο και Βασίλη Δημ. Αγγέλη. Το 1951 κτίστηκε με νταμαρίσια πέτρα η δεύτερη (δυτική) αίθουσα του Δημοτικού Σχολείου.
Το παλιό πλίθινο σπίτι του του Νίκου Δ. Μακρυγιάννηαπό το 1925 περίπου, 26-2-2010
Το αφημένο στην τύχη του, σπίτι του Κων/νου Σβώλου, 1935 (Αρχείο Γεωργ. Απ.Μπαντή).
ΠΛΙΘΙΝΑ ΙΣΟΓΕΙΑ ΣΠΙΤΙΑ-ΘΕΡΜΑΝΣΗ-ΦΩΤΙΣΜΟΣ
Οι ασθενέστερες οικονομικά οικογένειες έκτιζαν πλίθινα ισόγεια σπίτια και σε τετράγωνο σχέδιο (6χ6μ. ή 8χ8μ.). Είχαν και αυτά δυο μεγάλα δωμάτια χωρισμένα με σάλα. Κάθε δωμάτιο είχε και παραδοσιακό μπουχαρί (τζάκι) πλάτους 90 πόντους και βάθος 70 πόντους. Η καμινάδα του τζακιού, ήταν συνήθως, χωνευτή στο πάχος της τοιχοποιϊας, ορθογώνια ή να στενεύει προς το ταβάνι. Η βάση της φέρνει μία προεξοχή, σαν γείσο, φιλοξενεί τις λάμπες πετρελαίου. Πάνω στο τζάκι οι νοικοκυρές άπλωναν τα τζακόπανα, ωραία καντημένα «δείγμα της αξιοσύνης κάθε νοικοκυράς». Γύρω από τη γωνιά–τζάκι λειτουργούσε η «κοινωνία της οικογένειας».
Εκεί ζεσταίνονταν και μαγείρευαν. Εκεί έβραζαν τον τραχανά και το κατσιαμάκι (βραστό καλαμποκίσιο αλεύρι). Εκεί ψήνονταν ο καφές, οι καψάλες-πυρομάδες, τα κάστανα, τα κυδώνια και οι ρόκες. Εκεί οι γιαγιάδες διηγούντο τα παραμύθια στα εγγόνια τους και οι παππούδες τη βιοπάλη τους και τα κατορθώματά τους στους πολέμους. Δυο μικρές χωνευτές μπολίτσες (ντουλαπίτσες-εσοχές) υπήρχαν δεξιά και αριστερά από το τζάκι.
Παλιακός μπουχαρής (τζάκι) στο σπίτι του Νίκου Δ. Μακρυγιάννη, 1920
Εκεί, στις μπουλίτσες, οι νοικοκυρές έβαζαν μικροπράγματα, όπως καφόμπρικα, φλυτζάνια, σπιρτόκουτα, αδράχτια, σφοντύλια κ.λ.π. Το άνοιγμα των μπολιτσών, οι νοικοκυρές το κάλυπταν με ένα ωραίο κεντητό στο χέρι κουρτινάκι. Τους εσωτερικούς τοίχους και το πάτωμα τα παλάμιζαν οι γυναίκες με τα χέρια , όπως και στις σαρτάρες, με χώμα ανακατωμένο με βουνιές (κοπριές) ζώων.
Μπολίτσες στο σπίτι του Νίκου Μακρυγιάννη.
Ξύλινη πιατοθήκη, πίσω της διακρίνεται μικρή μπουλίτσα.
Για κουζίνα χρησιμοποιούσαν το χαγιάτι, έναν πρόχειρο χώρο, κολλητά με το σπίτι και σκεπασμένο με τσίγκους. Σε μία γωνία απ΄ το χαγιάτι είχαν τη γάστρα όπου έψηναν την μπουγάτσα (τέσσερα καρβέλια ψωμί), πίτες, πλαστό, μπατζίνα κ.λ.π. Σε άλλη γωνία ή στη μέση της πλευράς ενός τοίχου είχαν την πυροστιά για το ψήσιμο του φαγητού. Όταν το φαγητό ήταν έτοιμο στρώνονταν το τραπέζι στο μέσο του δωματίου. Για τραπέζι χρησιμοποιούσαν το σοφρά-τάβλα δηλ. ένα στρογγυλό ή τετράγωνο χαμηλό τραπέζι που δεν ξεπερνούσε τους 20-30 πόντους ύψος. Όλη η οικογένεια, μικροί και μεγάλοι έπιαναν τη θέση τους σταυροπόδι γύρω από το σοφρά. Μια μεγάλη μπσούρα-γαβάθα, βαθιά πήλινη πιατέλα, γεμάτη με καλομαγειρευμένο φαγητό, είχε και αυτή τη θέση της, στη μέση του σοφρά. Όλοι έκαναν το σταυρό τους και αμέσως μετά άρχιζαν το φαγητό τους. Όλα τα μέλη της οικογένειας χρησιμοποιούσαν, διαδοχικά το ένα μετά το άλλο, μια μόνο λαβίδα, κουτάλι. Για τα μικρά παιδιά συνήθως είχαν μικρά ξύλινα κουταλάκια. Όταν η νοικοκυρά έφτιαχνε πίτα ή πλαστό, τοποθετούσε το ταψί στην τάβλα, έκοβε την πίτα σε μικρά φιλιά, (κομμάτια) και όλοι έτρωγαν με τα χέρια, και αν λαδωνόταν κανείς σκουπιζόταν με το μανίκι του σακακιού.
Τόσο για ζεστασιά το χειμώνα όσο και για το μαγείρεμα και το ψήσιμο του φαγητού χρησιμοποιούσαν κότσιαλα από το καλαμπόκι, καφούσια (ξερά στελέχη καπνού), κούτσουρα από τα δέντρα και τα αμπέλια, σαπισμένα παλούκια από τους φράκτες και βουνιές (κοπριές) από τα ζώα. Οι βουνιές κρυφόκαιγαν στο τζάκι, προσφέροντας ελάχιστη ζέστη και πολύ καπνό.
Για φωτισμό χρησιμοποιούσαν συνήθως γκαζοκάντηλο που κρεμούσαν στον τοίχο του τζακιού ή λάμπα πετρελαίου με γυαλί. Απόπατο (αποχωρητήριο-τουαλέτα-καμπινέ) είχαν μόνο τρία-τέσσερα σπίτια σε μια γωνία του οικοπέδου και με πολύ πρόχειρα μέσα φτιαγμένο. Οι άλλες οικογένειες για τη σωματική τους ανάγκη πήγαιναν σε χαντάκια του χωριού με πυκνούς θάμνους και βάτους ή στη μεγάλη χάντακα του ποταμού. Ο τρόπος και η αρχιτεκτονική κατασκευή των πλίθινων σπιτιών, σε ορθογώνιο σχήμα, (άλλα διώροφα και άλλα ισόγεια), συνεχίστηκε μέχρι το 1960 περίπου. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι,
Τα μαστόρια οι “ΖΗΣΑΙΟΙ” κτίζουν γύρω στο 1955 το μισο-πετρινοπλίθινο σπίτι του Λεων. Γκέκα (Αρχείο Γεωργ. Μπαντή)..
πρώτοι μάστορες (τεχνίτες) χωριανοί μας πλίθινων σπιτιών, ήταν από το 1930, ο Απόστολος Ζήσης με τα παιδιά του Χρήστο και Θεόδωρο που τον ακολούθησαν μετά τον πόλεμο του 1940. Μετά το 1950 το επάγγελμα αυτό ακολούθησαν και τα παιδιά του Βασίλη Νικ. Τρίμμη, πρώτα ο Γεώργιος το 1950 περίπου και ύστερα μετά το 1957, ο Θεόδωρος και Πολυχρόνης Τρίμμης. Το 1955, οι τεχνίτες «ΖΗΣΑΙΟΙ» έκτισαν το σπίτι του Λεων Γκέκα, το μισό με υπόγειο και πέτρινο μέχρι ένα μέτρο πάνω από τη γη, και το παραάνω με πλιθιά. Σήμερα είναι ιδιοκτησία της Μαρίας Λάμπρ. Χρ. Ανδρέου, συζύγου Κων/νου Κωνσταντινίδη.